Czy możliwy jest gwałt w małżeństwie?

Odpowiadając na to pytanie w pierwszej kolejności należy wskazać na regulację ustawową dotyczącą zagadnienia gwałtu. W rozdziale XXV Kodeksu Karnego zatytułowanego „Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności” ustawodawca zawarł opis zachowań seksualnych zagrożonych sankcjami karnymi.

Czyn gwałtu został uregulowany w art. 197 § 1 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem:

„Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.” W § 2 tegoż artykułu czytamy że „Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że gwałtem w rozumieniu art. 197 k.k. jest każde umyślne działanie sprawcy, które ma na celu zaspokojenie potrzeb seksualnych. Działanie to jest podejmowane wbrew woli drugiej osoby, czyli ofiary. Polega ono na jakichkolwiek czynnościach tj. chociażby dotykaniu intymnych części ciała ofiary. Przemoc w rozumieniu tego przepisu oznacza np. przytrzymywanie za kończyny, zatykanie ust bądź jakiekolwiek zachowania sprawcy, które mają doprowadzić do obezwładnienia ofiary.

Zważywszy na powyższe należy w tym miejscu wskazać na treść art. 207 § 1 k.k. Zgodnie z nią „Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

W małżeństwie wyróżnia się:

• gwałt agresywny z pobiciem – zachowanie sprawcy jest wynikiem ogólnej agresywności – w rodzinach tych występuje problem uzależnień;
• gwałt nieagresywny – zwykle dotyczy częstotliwości kontaktów seksualnych lub ich formy akceptowanej tylko przez jedną ze stron związku
•  gwałt obsesyjny – charakteryzujący się obsesją nieuwidaczniającą się w innych sferach życia – wynika ona z różnego rodzaju problemów i doświadczeń seksualnych. 1

Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości do których należy przestępstwo gwałtu jest przestępstwem ściganym z urzędu. Oznacza to, że wszczęcie postępowania karnego jest niezależne od woli osoby pokrzywdzonej. Zawiadomienie o popełnieniu takiego przestępstwa może złożyć nie tylko sama osoba pokrzywdzona, ale każdy, kto się dowiedział o jego popełnieniu.

Abstrahując od powyższego nie można zapominać o treści art. 23 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego zgodnie to z którym „Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.”

Zatem należy pamiętać, że do obowiązków małżeńskich należy obowiązek współżycia fizycznego, jednakże współżycie to nie może odbywać się za pomocą przemocy, groźby bezprawnej czy podstępu. Oczywiście, na gruncie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie są jednocześnie zobowiązani i uprawnieni do współżycia płciowego jednakże nie ma wątpliwości, iż małżonkowie mogą z różnych względów ograniczać wspólne pożycie.

Podsumowując należy wskazać, że każdy ma prawo odmówić zbliżenia. Nikogo bowiem nie wolno zmuszać do współżycia wbrew jego woli. Nikt nie musi przy tym podawać powodu swojej decyzji. Zatem fakt, że małżonkowie pozostają w związku małżeńskim nie wyklucza możliwości popełnienia przestępstwa zgwałcenia.

Na pytania odpowiadają:

Janusz Krzak
aplikant radcowski

Mateusz Kozakowski
radca prawny

z  Kancelarii Radcowskiej KiK
ul. E. Ciołka 13 lok 4
01-445 Warszawa